I.      Giới thiệu

QGIS (tên gọi trước đây là Quantum GIS) là một phần mềm GIS mã nguồn mở được bắt đầu xây dựng từ năm 2002 và được phát triển nhanh chóng với một cộng đồng phát triển lớn trên cơ sở tự nguyện. Đây là phần mềm tương đối mạnh và dễ sử dụng, chạy được trên các hệ điều hành: Windows, Mac OS X, Linux, BSD và Android và bao gồm các ứng dụng cho:

-        QGIS Desktop: Tạo lập, chỉnh sửa, hiển thị, phân tích và xuất bản thông tin địa không gian;

-       QGIS Browser: Duyệt và xem nhanh dữ liệu và siêu dữ liệu cũng như kéo và thả dữ liệu từ kho dữ liệu này sang kho dữ liệu khác;

-       QGIS Server: Xuất bản QGIS project với các lớp dữ liệu thông qua các dịch vụ WMS và WFS theo chuẩn OGC. Có khả năng kiểm soát lựa chọn các thuộc tính hoặc cách bố trí bản đồ và hệ tọa độ của những lớp dữ liệu khi xuất bản;

-       QGIS Web Client: Cho phép dễ dàng xuất bản QGIS project lên Web với thư viện các kí hiệu, nhãn phong phú cũng các cách kết hợp các đối tượng để tạo bản đồ Web ấn tượng;

-      QGIS on Android (beta!): Phiên bản thử nghiệm đang được hoàn thiện để sử dụng QGIS trên các thiết bị chạy Android.

II.    Các chức năng cơ bản trong QGIS

QGIS hỗ trợ hầu hết các chức năng cơ bản của một phần mềm GIS gồm: Quản lý dữ liệu, đọc được nhiều định dạng dữ liệu, biên tập và xuất bản bản đồ, xuất-nhập dữ liệu và các chức năng phân tích không gian…

-          QGIS hỗ trợ xử lý dữ liệu vector: Dữ liệu không gian dựa trên PostGIS mà chủ yếu là PostgreSQL. QGIS có khả năng đọc được hầu hết dữ liệu vector được cung cấp bởi thư viện OGR, bao gồm ESRI shapefiles, MapInfo, SDTS and GML…

-          QGIS có khả năng đọc được dữ liệu raster được cung cấp bởi thư viện GDAL, bao gồm DEM, ArcGrid, ERDAS, SDTS và GeoTIFF…

-         QGIS cung cấp định dạng dữ liệu trên cả ảnh vector và raster. Dữ liệu không gian trực tuyến được hỗ trợ trong thư viện OGC-dựa trên WMS hoặc WFS. QGIS trình bày và chồng xếp các dữ liệu ảnh raster và vector mà không cần quan tâm các định dạng dữ liệu.

-          Tạo bản đồ và thao tác dữ liệu không gian dựa trên giao diện thân thiện.

-          GUI có sẵn nhiều tool hỗ trợ.

-          Tạo, chỉnh sửa và xuất dữ liệu cho người dùng: digitizing tools for GRASS and shapefile formats, the georeferencer plugin, GPS tools to import and export GPX format, convert other GPS formats to GPX, or down/upload directly to a GPS unit.

-          Xuất bản đồ dựa trên UMN Mapserver...

Hình 1: Bản đồ hiện trạng lô kiểm kê rừng xã Sơn Diệm, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh

III.    Plugins

QGIS có rất nhiều các Plugins hỗ trợ các thao tác mở rộng cho các dạng dữ liệu khác nhau và phân tích không gian nhờ vào một cộng đồng phát triển rất lớn. Ngoài ra, người dùng cũng có thể tự xây dựng các Plugins theo yêu cầu. Một số Plugins thông dụng gồm:

-          Analysis tools - Các công cụ phân tích: giải quyết các vấn đề phân tích, thống kê dựa trên mối quan hệ không gian;

-          Data management tools – Các công cụ quản lý dữ liệu và xử lý dữ liệu

-          Geometry tools - Các công cụ hình học: xử lý, chuyển đổi đối tượng dựa trên nguyên tắc hình học: polygon to line, line to polygon….

-          Geoprocessing tools - Các công cụ xử lý địa lý: thao tác trên các đối tượng địa lý như: Clip, Union, Buffer…

Là phần mềm miễn phí, nhưng các tính năng luôn được thường xuyên bổ sung và hoàn thiện, QGIS có thể là lựa chọn thay thế đối với các ứng dụng GIS ở quy mô vừa và nhỏ hoặc là giải pháp bổ trợ sử dụng kết hợp với các phần mềm thương mại như ArcGIS…

Tham khảo khóa đào tạo kỹ năng “Lập bản đồ điều tra kiểm kê rừng với phần mềm QGIS” của Tư vấn GeoViệt.